موسیقی کلاسیک

اصطلاح کلاسیک به اثری گفته می شود که از روی قواعد و مقررات خاصی ساخته شده باشد و حشو و زواید و پیچیدگی بیهوده، نداشته باشد. این اثر در موسیقی باید از نظر ساختمان، نقشه ای منطقی و متوازن داشته باشد و ملودی و هارمونی و وزن و تنالیته آن دارای طرح و روشی منطقی باشد. به بیانی دیگر اصطلاح کلاسیک، به اثر موسیقیایی اطلاق می شود که به حد کمال رسیده باشد.

دوره کلاسیک در تاریخ موسیقی از حدود سال 1750 شروع می شود و در سال 1830 یا به قولی سال 1820 یعنی سال انتشار آخرین آثار بتهون خاتمه می یابد.

کمال مطلوب موسیقی کلاسیک "فرم" بود. آهنگ ساز کلاسیک تصوری از تعادل و قرینگی بین جملات و قسمت های قطعه داشت، در حالی که آهنگساز باروک تعادل را بین بخش های صدا و طرز حرکت ملودی ها، اعمال می کرد. کلاسیک ها فرم را به منزله ی نفس زیبایی می دانستند و در نظر آنها، زندگی و کار هنری منظم نقطه ی اوج زیبایی بود.

یکی از اختلافات عمده ی دوره های باروک و کلاسیک در این بود که موسیقی آوازی به تدریج جای خود را به موسیقی سازی داد. همان طور که می دانیم آثار بزرگ دوره باروک از قبیل: اوراتوریو، کانتات و اپرا، همه آوازی هستند، در حالی که شاهکارهای کلاسیک عبارتند از: سمفونی، کنسرتو، سونات، موسیقی مجلسی که همه سازی می باشند.

در حقیقت فرم در موسیقی کلاسیک همان نقشی را در وحدت بخشیدن به یک اثر ایفا می کند که متن بافت در موسیقی باروک. نتیجه ی آن پیدایش "موسیقی مطلق" بود که دیگر به خاطر داستان پردازی، یا همراهی رقص و نظایر آن ترکیب نمی شد، بلکه فقط به خاطر موسیقی، به رشته ی تحریر در می آمد.

سمفونی نمونه ای از اختلاف میان دوره های باروک و کلاسیک است. این فرم "موسیقی مطلق" است که تحول و توسعه یافته است و دارای الگویی منظم و منطقی است. فرم سمفونی در تمام دوره ی کلاسیک رواج داشت و تمام کلاسیک ها سمفونی هایی برای ارکستر، نوشته اند؛ از آن جمله اند: هایدن، موتسارت، بتهوون که هر یک تعدادی سمفونی، کنسرتو، کوارتت زهی، تریوی پیانو، و سونات نوشته اند. تمام این آثار بر اساس فرم سونات ترکیب یافتند.

سمفونی به وسیله هایدن و موتسارت به وجود نیامد، بلکه به تدریج تشکیل شد. در حقیقت میان دوره ی باروک و دوره ی کلاسیک، یک دوره ی انتقالی وجود داشت که پیش از باخ آغاز شد و فرزندان باخ، کارل فیلیپ آمانوئل و ویلهلم فریدمان، در آن نقش اساسی داشتند. طی این دوره ی انتقالی، فرم سونات و فرم سمفونی، تحول یافت و جای اصول" کنسرتاتوی" باخ و دوره ی باروک را گرفت.

وقتی هایدن و موتسارت شروع به نوشتن آهنگ کردند، سمفونی، سونات و کوارتت زهی فرم های شناخته شده ای بودند. آنچه این دو آهنگساز انجام دادند، این بود که محتوای فرمهای مزبور را تکامل دهند. هایدن در این مورد سهم بیشتری داشت و گر چه چندین اوراتوریو، مس و اپرا نوشت، باز او را به عنوان یک آهنگساز سازی  می شناسند.

در دوران کلاسیک به مرور اشراف از حمایت هنرمندان دست کشیدند و شاید هایدن آخرین آهنگسازی بود که در خدمت اشراف به سر می برد. موتسارت و بتهوون هر دو نوازندگانی به شمار می رفتند که برای مردم آهنگ می نوشتند؛ از طرف دیگر بر خلاف موسیقی دانان درباری، که به خاطر اربابان خود آهنگ می ساختند، موسیقی دانان دوره ی کلاسیک آثار خود را در تالارهای کنسرت، اجرا می کردند.

ارکستر دوره کلاسیک روز به روز بزرگتر شد. ما می توانیم این تحول را در سمفونی های بتهوون دنبال کنیم: سمفونی اول او منطبق بر سنتی قدیمی است و به وسیله ی ارکستر کوچکی قابل اجرا است، اما سمفونی های بعدی او به وسیله ی ارکستر بزرگ، اجرا می شدند؛ از جمله سمفونی نهم، علاوه بر ارکستری بزرگ، نیاز به گروه کر و چهار خواننده سولو، داشت.

در اجرای موسیقی باروک "بداهه نوازی" نقش اول را اجرا می کرد. نمونه ی این موسیقی را می توان در کنسرتوی براندنبورگ شماره 3 باخ یافت. معمولا نوازندگان چیره دست طی بداهه نوازی خود، تزیین های و کارانس هایی، به کار می بردند و یا خوانندگان اپرا در سرودن آریاها، به بداهه خوانی می پرداختند.

پس از سال 1750 این فن (بداهه نوازی) از بین رفت. با مرگ باخ تغییرات دیگری نیز در موسیقی پیدا شد و از جمله حرکت مداومی که در موسیقی باروک وجود داشت، جای خود را به حرکت متناوب داد.